Το Σάββατο 12 Ιουλίου 2025, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς Deer Creek Fire στη Γιούτα των ΗΠΑ, καταγράφηκε ένα σπάνιο φαινόμενο: η δημιουργία ενός μεγάλης κλίμακας πυροστρόβιλου (fire-induced tornado). Δεν πρόκειται απλώς για μια δίνη φωτιάς, αλλά ένα τύπο ανεμοστρόβιλου (κλίμακας δεκάδων/εκατοντάδων μέτρων), που δημιουργείται και τροφοδοτείται από την αλληλεπίδραση μεταξύ της φωτιάς και της ατμόσφαιρας.
📌 Σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (NWS), ο πυροστρόβιλος εκδηλώθηκε στις 13:03 MDT (τοπική ώρα) και παρέμεινε σχεδόν στάσιμος για περίπου 12 λεπτά (έως 13:15 MDT). Προκάλεσε ζημιές σε κατοικίες και βοηθητικές εγκαταστάσεις στην περιοχή, ως EF-2 κατηγορίας ανεμοστρόβιλος, με εκτιμώμενες μέγιστες εντάσεις ανέμου της τάξης των 196 km/h. Η μέγιστη διάμετρος του πυροστρόβιλου υπολογίστηκε στα ~90 μέτρα και το μήκος τροχιάς του μόλις 160 μέτρα.
🔥🌪️Πώς δημιουργείται ένας πυροστρόβιλος;
- Η έντονη θέρμανση του αέρα που προκαλεί η πυρκαγιά οδηγεί στην εκδήλωση βίαιης πυροεπαγωγής, η οποία γίνεται «ορατή» ως μία έντονα στροβιλιζόμενη στήλη θερμού αέρα με ισχυρά ανοδικά ρεύματα.
- Υπό κατάλληλες συνθήκες κατακόρυφης διάτμησης του ανέμου και ατμοσφαιρικής αστάθειας που ευνοούν την ανάπτυξη πυρονεφών, τα ανοδικά ρεύματα και ο στροβιλισμός ενισχύονται και επεκτείνονται σε μεγαλύτερο ύψος, οδηγώντας τελικά στη δημιουργία ενός μεγάλης κλίμακας πυροστροβίλου.
Πράγματι, οι ατμοσφαιρικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή ήταν ιδανικές για την ανάπτυξη βίαιης πυροεπαγωγής, όπως διακρίνεται και από την σχετική ανάλυση της κατακόρυφης δομής της ατμόσφαιρας παρακάτω με τα βασικά στοιχεία να συνοψίζονται ως εξής:
- Ξηρή και ασταθής κατώτερη τροπόσφαιρα (έως 4,000 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους), γεγονός που ευνοεί την έντονη καύση και τη δημιουργία έντονων ανοδικών ρευμάτων.
- Αυξημένη υγρασία στη μέση τροπόσφαιρα (κοντά στη βάση των νεφών), γεγονός που ενισχύει την πιθανότητα συμπύκνωσης καθώς και την άνωση, συμβάλλοντας στον σχηματισμό πυρονεφών.
- Χαμηλή διάτμηση ανέμου, δηλαδή ο άνεμος δε μεταβαλλόταν σημαντικά ως προς την ένταση και τη διεύθυνση του καθ’ ύψος μέσα στην ατμόσφαιρα, γεγονός που ευνοεί την κατακόρυφη ανάπτυξη της επαγωγικής στήλης της φωτιάς.
- Ανεστραμμένο θερμοδυναμικό προφίλ τύπου V (Inverted-V profile), δηλαδή ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη κατακόρυφων νεφών με υψηλή βάση (elevated convection – μιας και η ατμόσφαιρα ήταν ασταθής ψηλά), γεγονός που ευνοούσε την περαιτέρω ανάπτυξη της επαγωγικής στήλης της φωτιάς και τη συνεχιζόμενη κατακόρυφη ανάπτυξη του αρχικού πυροσωρείτη.
📡 Περαιτέρω προκαταρκτική ανάλυση δεδομένων μετεωρολογικού ραντάρ στην ευρύτερη περιοχή της πυρκαγιάς από τον πυρομετεωρολόγο Neil Lareau (University of Nevada, Reno) επιβεβαιώνει την ύπαρξη έντονων δυναμικών διεργασιών κατά τη διάρκεια του φαινομένου με την βίαιη πυροεπαγωγή (έντονη σύζευξη μεταξύ της φωτιάς και της ατμόσφαιρας) και την παράλληλη ανάπτυξη ενός πυροσωρειτομελανία (pyrocumulonimbus/pyroCb) να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία του πυροστρόβιλου.
📖 Οι πυρκαγιές της Καμπέρα, Αυστραλία το 2003 και του Carr, Καλιφόρνια το 2018 αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα παρόμοιων πυροστροβίλων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αναπτύχθηκαν πυροστρόβιλοι με ανέμους >230 km/h λόγω της ισχυρής σύζευξης μεταξύ της φωτιάς και της ατμόσφαιρας.
🔥🌪️ Η δημιουργία πυροστρόβιλου είναι κρίσιμη για τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς, καθώς μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ένταση, την ταχύτητα εξάπλωσης και την καταστροφικότητα της πυρκαγιάς.
⚠️ Τέτοια φαινόμενα ισχυρής σύζευξης μεταξύ φωτιάς και ατμόσφαιρας είναι σπάνια — αλλά όσο αυξάνεται η ένταση των πυρκαγιών, αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης τους.
Δείτε παρακάτω το σχετικό βίντεο από τον εντυπωσιακό πυροστρόβιλο που καταγράφηκε στη Γιούτα, ΗΠΑ, στις 12 Ιουλίου 2025, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς Deer Creek Fire. Το υλικό είναι διαθέσιμο από την Υπηρεσία Δασών των Ηνωμένων Πολιτειών (U.S. Forest Service).