Στρώματα καπνού από τις πυρκαγιές που μαίνονται στην Επαρχία Μανιτόμπα του Καναδά μεταφέρθηκαν σε μεγάλα υψόμετρα πάνω από την Μεσόγειο και την Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες.
Η μεταφορά του καπνού ξεκίνησε την Τρίτη 13 Μαΐου 2025 με τη δημιουργία νεφών pyroCb (πυροσωρειτομελανίες), τα οποία έδρασαν ως “καμινάδες” προωθώντας τον καπνό σε μεγάλα υψόμετρα (> 9 χλμ.) μέσα στην ατμόσφαιρα (Εικόνα 1).
O υπερυψωμένος καπνός μεταφέρθηκε στη συνέχεια πάνω από τον Ατλαντικό (16 Μαΐου), τις δυτικές ακτές της Β. Αφρικής (17 Μαΐου) και τη δυτική Μεσόγειο (18 Μαΐου), διανύοντας απόσταση μεγαλύτερη των 10.000 χλμ. προτού καταλήξει πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα τη Δευτέρα 19 Μαΐου (Εικόνα 2).
Η μεταφορά του καπνού σε τόσο μεγάλη απόσταση δεν ήταν τυχαία. Ο αεροχείμαρρος — ένα ταχέως κινούμενο ρεύμα πολύ ισχυρών ανέμων στα ανώτερα στρώματα της τροπόσφαιρας — λειτούργησε ως «λεωφόρος», μεταφέροντας τα σωματίδια του καπνού από τον Καναδά έως την περιοχή μας με εντυπωσιακή ταχύτητα (Εικόνα 3).
Το μακρύ ταξίδι του υπερυψωμένου καπνού αποτυπώνεται καθαρά και στο παρακάτω βίντεο, το οποίο βασίζεται στον δείκτη αερολυμάτων OMPS PyroCb. Ο δείκτης αυτός μετρά την παρουσία καπνού και σωματιδίων που απορροφούν υπεριώδη ακτινοβολία, προσφέροντας μια εντυπωσιακή απεικόνιση της διαδρομής του καπνού από τη Βόρεια Αμερική μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο.
Για να επιβεβαιωθεί η προέλευση του καπνού πάνω από την Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο HYSPLIT, το οποίο υπολογίζει την πορεία που ακολούθησε μια αέρια μάζα στο παρελθόν. Οι οπισθοτροχιές έδειξαν ότι ο αέρας σε ύψος 9–10 χλμ πάνω από την Αθήνα στις 19 Μαΐου είχε πράγματι ξεκινήσει από την περιοχή των πυρκαγιών στον Καναδά, 6 ημέρες πριν (Εικόνα 4).
Η επιβεβαίωση ήρθε και από επίγειες μετρήσεις με το σταθμό Lidar της Θεσσαλονίκης να καταγράφει την παρουσία του στρώματος του καπνού σε υψόμετρο περίπου 9–10 χλμ (Εικόνα 5).
Αυτό το επεισόδιο μεταφοράς καπνού αποτελεί υπενθύμιση πως οι πυρκαγιές — όταν παρουσιάζουν ακραία συμπεριφορά — μπορούν να επηρεάσουν την ατμόσφαιρα όχι μόνο τοπικά, αλλά σε ηπειρωτική και σε ακραίες περιπτώσεις (π.χ., Αυστραλία 2020) πλανητική κλίμακα.
Ευχαριστούμε θερμά τον Κωνσταντίνο Μιχαηλίδη από το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για την ευγενική παραχώρηση του διαγράμματος από το σταθμό Lidar.